Opracowanie: Gminny Ośrodek Kultury

Co kraj to obyczaj. To powiedzenie sprawdza się nie tylko w przypadku świąt Bożego Narodzenia na świecie, ale i obchodów Nowego Roku. Różnią się one nie tylko zwyczajami noworocznymi, ale i porą ich obchodzenia.

Kiedy wznosimy noworoczny toast, ktoś na innym kontynencie puszcza lampiony wzdłuż rzeki. Kiedy my odliczamy sekundy do północy, ktoś inny z każdym uderzeniem zegara połyka 12 winogron. Gdy oglądamy pokaz fajerwerków, mieszkaniec innego kraju podziwia pokaz ognistych kuli, toczonych nad głowami śmiałków

Przekonajmy się, że powitanie Nowego Roku na świecie to festiwal świateł i różnorodności.

Chiński Nowy Rok (Święto Wiosny)

Od razu widać postać czerwonego smoka i lampiony. Obchody Chińskiego Nowego Roku w niczym nie ustępują barwnym paradom karnawałowym. To najważniejsze święto w Chinach nazywane jest też Świętem Wiosny. Trwa 15 dni. Jego datę wyznacza się na podstawie kalendarza lunarnego, czyli według faz Księżyca. Dlatego jest to święto ruchome. Nie bez znaczenia jest więc horoskop, według którego nazywa się każdy rok. 2021 rok wypada 12 lutego i będzie Rokiem Bawoła symbolizującego osiągnięcie sukcesu mozolną pracą.

Nowy Rok w rodzinnym gronie

Chiński Nowy Rok to czas odwiedzania bliskich. Dlatego i nasi azjatyccy przyjaciele mogą mieć problemy, by powitać 2024 rok w większym gronie.

Chiński Nowy Rok – zwyczaje w odcieniach czerwieni

Obchody Chińskiego Nowego Roku kojarzą się z kolorem czerwonym. W kulturze chińskiej jest on symbolem szczęścia. I tak – na drzwiach umieszcza się do góry nogami czerwone chińskie znaki. Bliskim wręcza się czerwone koperty z pieniędzmi. Ubiera się odświętnie na czerwono. I w tym kolorze przyozdabia się też domy i ulice, iskrzące się na czerwono od petard.

Odgłos petard i sam kolor czerwony mają odgonić bestię Nian, która nawiedza Chińczyków.

Chińskie potrawy noworoczne – symbolika i przesądy

Potrawy serwowane w Chiński Nowy Rok mają swoją symbolikę. Koniecznie muszą kojarzyć się pozytywnie. Tradycyjną noworoczną potrawą są pierożki jiaozi – mieszkańcy północnych Chin wspólnie lepią je w wigilię Nowego Roku. Przypominają nieco nasze polskie pierogi, bo nadziewane są najczęściej mięsem i kapustą. Z kolei na południu Chin popularne jest ciasto ryżowe niangao, które ma przynieść rozwój w nowym roku.

Święto Latarni w Chinach

Częścią świętowania Nowego Roku w Chinach jest Święto Latarni. Wypada ono w pierwszą, noworoczną pełnię księżyca. Niegdyś lampiony przygotowywało się samodzielnie. To rzemieślnicza praca. Dlatego współcześnie Chińczycy zlecają ich wykonanie artystom. Ulice przyozdabiają lampiony o różnorodnych kształtach. Wykonane są z papieru, drewna, kości, jedwabiu lub szkła.

Happy Diwali! Nowy Rok w Indiach

Hinduski Nowy Rok zaczyna się jesienią. To wtedy miliony Hindusów rozpoczynają świętowanie Diwali. Samo święto trwa 5 dni, a data wyznaczana jest według hinduskiego kalendarza lunarnego. Jego rozmach porównywalny jest do obchodów zachodnich świąt Bożego Narodzenia. Być może dlatego do obchodów chętnie dołączają się przedstawiciele innych wyzwań, choćby sikhowie czy chrześcijanie. Nastrój jest równie radosny. Wspólną cechą jest też kupowanie prezentów i mieniące się światłami ulice.

Hinduskie święto świateł i… porządków

Diwali znaczy „rząd świateł”. Obchodzi się je ku czci boga Ramy, świętując jego zwycięstwo nad demonem Rawaną. Kiedy Rama powracał, ludzie świętowali jego triumf oświetlając drogę lampkami. Stąd Hindusi stawiają przed swoimi domostwami w rządkach płonące lampki oliwne, puszczają do rzek lub w powietrze lampiony. Wyobraźmy sobie, jak to wygląda – miliardy lampionów rozświetlają Indie!

To największe święto w Indiach symbolizuje nastanie nowego porządku. Dlatego rozpoczyna się wielkimi porządkami. Zaprowadza się je w domach, a te często maluje się nową farbą i ozdabia kwiatami.

Porządki przeprowadza się też w garderobie. Hindusi wyruszają na zakupy, aby odświeżyć swoją szafę.

Ręce zacierają też sprzedawcy biżuterii, gdyż wierzy się, że złoto i srebro, zakupione podczas święta Diwali, przynoszą szczęście.

Sylwestrowe tradycje w Polsce i Indiach łączy puszczanie fajerwerków, petard i palenie sztucznych ogni.

Diwali najhuczniej świętuje się w Waranasi – jednym z najstarszych miast w Indiach. To tam zjeżdżają się pielgrzymi z całego kraju. W ostatnią noc święta odbywają się parady przyozdobionych na złoto słoni. Hindusi zaś puszczają w wodach Gangesu płonące lampki – symbol szczęśliwego życia.

Nowy Rok w Hiszpanii

W Hiszpanii Nowy Rok celebruje się zabawą do białego rana i pokazem sztucznych ogni. Noworoczny toast to lampka szampana lub hiszpańskie wino musujące, zwane cava. Organizuje się wtedy w miastach huczne imprezy noworoczne, co w tym roku również jest utrudnione z uwagi na obostrzenia pandemiczne.

Zwyczaje sylwestrowe w Polsce zbliżone są do tych w Hiszpanii. Z tą różnicą, że nas dziwi połykanie winogron o północy czy noszenie czerwonej bielizny w Nowy Rok. Przesądy noworoczne w Hiszpanii mają się dobrze!

Hiszpańskie przesądy noworoczne

Hiszpanie wierzą, że kolor czerwony przynosi szczęście. Przypomina to noworoczną tradycję z innego kraju? Dlatego w Sylwestra (Nochevieja) zakładają na siebie cokolwiek w kolorze czerwonym, najlepiej nową bieliznę.

Najpopularniejszym zwyczajem noworocznym jest wspomniane połykanie 12 winogron. Na każde uderzenie zegara zwiastującego północ, połyka się jedno winogrono. Trudno to sobie wyobrazić bez ryzyka zadławienia, a jednak Hiszpanie kultywują tę tradycję od lat. Co więcej, w okresie noworocznym w sklepach bez problemu znajdziemy kiście winogron składające się tylko z 12 owoców.

Nowy Rok w USA, czyli jak Amerykanie świętują Sylwestra?

Powitanie Nowego Roku w USA zasadniczo w niczym nie różni się od tego w Polsce. Huczna zabawa, pokazy fajerwerków, świętowanie z bliskimi w domu, klubie lub w kasynach. Za to uroczystości plenerowe mają większy rozmach.

Jak Nowy Rok, to w Nowym Jorku

W Nowym Jorku od 1904 r. o godzinie 23:59 świetlista kula (tradycja noworoczna zwana ball drop) zostaje opuszczana wzdłuż masztu na Times Square. I tym samym rozpoczyna się odliczanie do Nowego Roku. W tle słychać utwór „Imagine” Johna Lenonna, a po północy świętujących Amerykanów zasypuje konfetti.

Co ciekawe, wiele miast w USA ma własną noworoczną tradycję opuszczania różnych przedmiotów tuż przed północą. Dla przykładu, w Atlancie opuszcza się wielką brzoskwinię.

Sylwester w Las Vegas? Obchody z pompą

Choć zwykło się nas raczyć w tv relacją z NY, to Sylwester w Las Vegas bije na głowę obchody nowojorczyków.

W Nowy Rok całe miasto przypomina wielkie, wesołe miasteczko. Celebryci przybywają tłumnie, by szaleć w nocnych klubach do rana. Największe gwiazdy koncertują na estradach. A o północy z dachów kasyn wystrzeliwuje się setki fajerwerków. Towarzyszy im pokaz laserów i świateł. To kilkunastominutowe show nazywa się Las Vegas New Year Experience.

Sylwester w Meksyku – dyskoteka gra

A jak wita się Nowy Rok w Meksyku? Sylwester rozpoczyna się wspólną kolacją z bliskimi. Podaje się m.in. nadziewanego indyka, zupę na bazie krewetek, sałatkę z buraków i marynowaną polędwicę. Potem młodzi świętują w klubach, a starsze pokolenie w domu. Zabawy noworoczne w Meksyku niczym nie różnią się od zwykłych dyskotek. Nie obowiązują na nich stroje galowe ani wykwintne drinki.

Sylwester na Syberii

Bajkał – najgłębsze jezioro na świecie – jest włączony w obchody Nowego Roku na Syberii. Wycina się w nim przerębel po to, by nurkowie na samym dnie zasadzili drzewo. Ten noworoczny zwyczaj praktykuje się też na rzece Lenie.

W Buriacji Nowy Rok świętuje się miesiąc! W stolicy (Ułan-Ude) silne są tradycje szamańskie i buddyjskie. Sagaalgan (Biały Miesiąc) to największe święto religijne Buriatów – buddyjski Nowy Rok. Mnóstwo ceremonii, obrzędów, wspólne śpiewy i posiłki, wręczanie prezentów – tak wygląda celebrowanie końca zimy u szamanów i buddystów. To czas radości, nowego początku i kultywowania tradycyjnych wartości.

Buriaci w tym czasie sprzątają domy, ściany zdobią jedwabnymi malunkami bóstw, przygotowują tradycyjne potrawy. Szczególne miejsce na stole mają pozy – duże, okrągłe pierogi z dziurką, nadziewane zazwyczaj mięsem z bulionem. Wypija się ów bulion, głośno mlaszcząc i zachwycając się jego smakiem. Na deser podaje się sałamat, czyli krem z gotowanej śmietany.

Wszystkie potrawy spożyte w tym dniu sprzyjają dobrobytowi, zdrowiu, płodności i długiemu życiu Buriatów.

Sagaalgan to też liczne koncerty i oficjalne wystąpienia władz republiki. Usłyszymy wtedy tradycyjny gardłowy śpiew męski i pieśni kobiet. Wszystko przy dźwiękach ludowych instrumentów i szamańskich bębnów. Punktem kulminacyjnym jest taniec jachor. Wykonują go wszyscy zgromadzeni artyści, tańcząc w koło i trzymając się za ręce.

Oczyszczająca moc ognia w buriackich celebracjach

W ostatnim dniu starego roku buddyjscy mnisi rozpalają za miastem ogromne ognisko. Mieszkańcy wrzucają do niego wszystko, czego chcą się pozbyć – papierki, fragmenty ubrań, niewielkie przedmioty. Wcześniej obtaczają po ciele kulki z mąki i wody lub chleba jako symboliczne zebranie nieczystości i chorób. Te również lądują w płomieniach.

Przy wcześniejszym recytowaniu mantr, a potem śpiewach, rytmie bębnów i dźwiękach piszczałek odbywa się ognista ceremonia. Z racji siarczystych mrozów nie wszyscy wytrzymują do końca.

Szkocki Nowy Rok – tradycje wikingów

Jak wita się Nowy Rok w Szkocji? O północy Szkoci śpiewają wiersz Roberta Burnsa (Auld Lang Syne) i wnoszą noworoczny toast. „Niech twój komin długo dymi!” to jedne z życzeń.

Po północy Szkoci zaczynają się odwiedzać. Zwyczaj ten nazywa się first-footing. Jeśli pierwszy stopę postawi młody, ciemnowłosy, a do tego przystojny mężczyzna – przyniesie on rodzinie szczęście. Jasnowłosa kobieta zwiastuje zaś pecha.

Z okazji Nowego Roku Szkoci wręczają sobie prezenty. Kawałek węgla na prezent ma zwiastować bogactwo. Podobne znaczenie przypisuje się np. zapalonej świecy, monecie, whisky i szkockiemu keksowi. Współcześnie wręcza się raczej whisky i ciasto bakaliowe, tzw. black bun.

Na szkockich wyżynach w noworoczny poranek gospodarz wypija wodę ze swojej studni, po czym opluwa nią gospodarstwo. To rodzaj błogosławieństwa. Potem zamyka się wszystkie pokoje i pali się w piecu gałązki jałowca. Dym ma być na tyle intensywny, że domownicy mogą kaszleć. Otwiera się wtedy okna i drzwi celem wypędzenia złych duchów ze starego roku. Po tym noworocznym rytuale gospodyni polewa wszystkim whisky i serwuje uroczyste śniadanie.

Szkocki Sylwester, czyli Hogmanay, to wielka celebracja przyciągająca rzesze turystów. Jego początki sięgają święta wikingów Yule.

Przez ulice miasta Stonehave przechodzi pochód śmiałków, machających nad głowami ognistymi kulami. Szkoci sporządzają je z gazet, ubrań i patyków i polewają łatwopalną substancją tak, by średnica kuli wyniosła 60 cm. Następnie zawija się ją w drut z metrową końcówką. Gdy wybija północ kule się palą i rozpoczyna się parada. Kula, która pali się najdłużej zwiastuje szczęście niosącemu ją śmiałkowi.

Nowy Rok na świecie to święto radości, świateł i podarunków

Obchody Nowego Roku w różnych zakątkach świata są okazją do spotkania się z bliskimi. Nie wiemy, co przyniesie nowy rok, ale mamy nadzieję, że będzie wyjątkowy!

 

Źródło: Hanna Zaborska

Redaktorka