Logo BIP

Gmina Lisia Góra z@wsze po drodze!

Gminne zabytki

Zabytki

Poniżej znajdą Państwo listę wraz z opisem zabytków dostepnych w Gminie Lisia Góra.

Barokowy, murowany kościół stanowiący najcenniejszy zabytek na terenie gminy wybudowano w latach 1716-1728 w miejscu drewnianego, który spłonął w 1710 roku. Konsekracji obecnej świątyni p.w. św. Wojciecha dokonał biskup M. Kunicki. Kościół, uszkodzony w 1747 roku pożarem, rozbudowano w II poł XIX w. przedłużając nawę, budując wieżę przy zachodniej fasadzie i nową zakrystię przy południowej ścianie prezbiterium. Gruntowną restaurację budowli przeprowadzono w latach 1977-1980. Jednonawowy kościół, z wyższym prezbiterium zamkniętym ścianą prostą, nakryty sklepieniem kolebkowym z lunetami zdobi polichromia figuralno – ornamentalna wykonana w 1925 roku przez Stanisława Gucwę. Urządzenie świątyni, powstałe w XVIII wieku należy stylistycznie do sztuki późnego baroku i rokoka. Potężny ołtarz główny mieści w polu środkowym obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem (początek XVIII wieku), w zwieńczeniu malowane przedstawienie Matki Bożej Różańcowej ze św. Dominikiem oraz Katarzyną (II połowa XVIII wieku). Po bokach łuku tęczowego dwa późnobarokowe ołtarze z motywem św. Anny nauczającej Marię ( XVIII/XIXw)-po lewej; św. Franciszka (XVIII/XIX w) po prawej. W łuku tęczy na belce krucyfiks utrzymany w późnogotyckiej manierze rzeźbiarskiej, pochodzący z XVI bądź XVII wieku, po bokach którego późnobarokowe posagi Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana Ewangelisty. Chrzcielnica marmurowa późnobarokowa z rokokowym zapleckiem ze sceną chrztu Chrystusa w Jordanie. Ambona rokokowa, zdobiona na korpusie przedstawieniami Ojców kościoła, na baldachimie Matka Boska Niepokalanie poczęta. Do zabytków epoki rokoka należą ponadto stalle, ławy, 2 konfesjonały i 3 feletrony z obrazami: Matki Bożej Różańcowej, św. Izydora oraz Marii Magdaleny.

Obok kościoła stoi szlachetna w proporcjach klasycystyczna kaplica cmentarna poprzedzona czterokolumnowym portykiem dźwigającym pas belkowania i trójkątny gładki tympanon.

Przy drodze do Śmigna stoi malownicza kapliczka wystawiona w 1831 roku z fundacji Macieja i Anny Wajsów. Murowana budowla, wzniesiona w planie kwadratu, otwarta z trzech stron arkadowymi otworami wspartymi na dwóch masywnych kolumnach i dwóch półkolumnach osłania ludowo – barokową rzeĄbę św. Jana Nepomcena.

Przy drodze głównej wznosi się wysoka czteroboczna kapliczka z II poł. XIX w. w górnej przeszklonej wnęce znajduje się posążek św. Floriana, w dolnej nowa gipsowa figurka Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej.

Do zabytków małej architektury należą m.in. kamienny posąg Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej ustawiony na postumencie w 1890 roku. z fundacji Stanisława i Katarzyny Zauchów.

Neogotycki ceglany kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Bolesnej. Wysmukła w proporcjach, niewielka świątynia powstała w latach 1912 – 1922 w oparciu o projekt architekta Tarkowskiego. Strzelistość bryły, szlachetny umiar dekoracji i harmonijne zestawienie wszystkich elementów dało w konsekwencji dzieło wytworne spokojne i urokliwe. Świątynia ta jest przykładem niebanalnej realizacji architektonicznej opartej o tak wyeksplatowany i spowszedniały zestaw form neogotyckich.
Jednonawowe wnętrze, z niższym, trójbocznym zamkniętym prezbiterium, nakryte sklepieniem ozdabia polichromia malowana w 1942 roku wg projektu J. Wodzińskiego. W neogotyckim ołtarzu głównym (1927 r.) znajduje się obraz Matki Boskiej Bolesnej, wykonany 1929 roku przez J. Zborowską. Kościół konsekrował w 1936 r. bp Lisowski.

Z dawnego dworu w Łukowej pozostał jedynie romantyczny, rozległy park o swobodnej kompozycji krajobrazowej.

Niewielki kościół zbudowany w 1957 roku wg projektu architekta Z. Chorabika, a uroczystego poświęcenia dokonał bp Pękala. Murowany i tynkowany o jednonawowym korpusie i węższym od nawy prezbiterium, ma nowocześnie urządzone wnętrze i malarską, figuralno – ornamentalną dekorację ścian, którą wykonał w 1966 r. W. Damasiewicz.

Ponadto we wsi jest kapliczka ufundowana w 1919 roku przez Jana Seka na miejscu starszej. Murowana i tynkowana, posiada od frontu ostrołukowo wykrojone wejście, pod którym zakomponowano trójkątny szczyt otoczony płaskim listwowym obramieniem. We wnętrzu w ludowym ołtarzyku ustawiono figurę Matki Boskiej.

Dwie XIX – wieczne kapliczki. Jedna przy drodze do Laskówki powstała około 1870 r. Stanowi ją budowla w rzucie kwadratu opatrzona od frontu ostrołukową, przeszkloną wnęką i zamknięta od góry trójkątnym oprofilowanym szczytem. Druga wzniesiona na planie prostokąta, murowana i tynkowana mieści we wnętrzu ludową rzeźbę Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W Brniu znajduje się współczesna kaplica, w której są odprawiane nabożeństwa.

W ostatnich latach wzniesiono nowoczesną kaplicę w której odprawiane są nabożeństwa. Najstarszym obiektem we wsi jest metalowa przeszklona kapliczka powstała w początkach XX wieku z fundacji mieszkańców osady. Przy drodze do Pawęzowa widnieje nowy betonowy krzyż ufundowany przez grupę kolędniczą „Śmignianie” działającą przy Gminnym Ośrodku Kultury. Krzyż ten ustawiono w miejsce drewnianego z 1914 roku.

Przy drodze do Brnia w 1903 roku z inicjatywy gminy wystawiono figurę Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Czteroboczny wysoki cokół ozdobiono na narożach kolumienkami, ponad którymi rozpięto trójlistne arkady, wypełniają dwie płaskorzeĄby patronów Polski: św. Stanisława i Wojciecha biskupów. W części wsi zwanej Wymysł, rodzina Kołpów ufundowała w 1900 roku neogotycką figurę z grupą Ukrzyżowania.

W I połowie XIX wieku ks. Sanguszkowa ufundowała murowaną, przesklepioną żeglasto kaplicę, zwieńczoną kwadratową w pionie wieżyczką sygnaturki. W ostatnich latach w związku z powstaniem nowej parafii / dawna parafia Zaczarnie/ wzniesiono kaplicę murowaną p.w. Najświętszej Marii Panny Niepokalanej.

Przy malowniczo wijącej się drodze stoi murowana kapliczka opięta na narożach szerokimi lizenami i nakryta dwuspadowym daszkiem. Wybudowana około 1850 roku staraniem J. i K. Potempów mieści ludowe współczesne budowli figurki świętych.
Z okazji budowy drogi do Lisiej Góry ustawiono w 1904 roku kamienny posąg Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. Czteroboczny postument zdobią kanelowane pilastry o kompozytowych kapitelach.

Pośród wiejskiej zabudowy zwraca uwagę parterowy budynek /starej/ szkoły opatrzony od frontu kolumnowym portykiem w którego architekturze pobrzmiewają dalekie echa dworskiego budownictwa.
Obok nowoczesny kościół p.w. Matki Bożej Bolesnej w prostym planie.

Kościół parafialny p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa – murowana i tynkowana, neogotycka świątynia wybudowana staraniom Tadeusza Łubieńskiego, wg projektu J. Rypuszyńskiego. Konsekrowana w 1905 roku.Została uszkodzona w czasie działań wojennych. Odnowiona w 1945 roku, ma wyraziste wnętrze z neogotyckimi ołtarzami, amboną i kamienną chrzcielnicą. W XIX – wiecznej, drewnianej kapliczce znajduje się starsza rzeĄba Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Opodal kościoła ulokowany jest cmentarz. Proste drewniane, wbite w ziemię krzyże, nieliczne kamienne i betonowe nagrobki, wysoka trawa porastająca obszerny teren przypominają ciche XIX – wieczne cmentarzyki wiejskie. Takich nekropoli nie można już spotkać wiele, ta należy do nielicznych, które opierają się skutecznie modzie i bogactwu miejsc wiecznego spoczynku.

Kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej, zbudowany w latach 1958-1961 wg planów architekta Fedoka – to masywna budowla uderzająca zwartością murów. Jednonawowa świątynia z transeptem i wydzielonym prezbiterium nakryta została kasetonowym stropem.
Na starym, pochodzącym z 1806 roku postumencie pokrytym ludowymi płaskorzeĄbami stoi nowa figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. Przed 1914 rokiem staraniem J. Cygana i mieszkańców przysiółka Polany zbudowano skromną kapliczkę, którą zdobi oleodruk z przedstawieniem Serca Pana Jezusa. Trudno pominąć szafkowe kapliczki o skromnej, oszczędnej dekoracji i trójkątnych zwieńczeniach, zawieszone na przydrożnych słupach i drzewach praktycznie we wszystkich miejscowościach.

„Pomnik Wdzięczności” poległym i pomordowanym w walce o niepodległy byt Państwa Polskiego, usytuowany na placu przykościelnym w Lisiej Górze obok kaplicy cmentarnej, zawiera 34 nazwiska osób nieżyjących, które złożyły ofiarę życia na Ołtarzu Ojczyzny. Pomnik zdobią symbole:

  • orzeł w koronie,
  • Polska walcząca,
  • oświęcimskie pasiaki,
  • emblemat więĄniów politycznych okresu stalinowskiego / 1939-1956/.

Na pomniku widnieje tablica z napisem „Cześć i Chwała Poległym za Ojczyznę”. Pomnik odsłonięto 9 października 1994 roku. W kwietniu 1998 roku w Pawęzowie odsłonięto i poświęcono obelisk będący wyrazem hołdu dla mieszkańców Pawęzowa, którzy polegli w obronie Ojczyzny. Treść tablicy na obelisku w Pawęzowie: „Poległym za Ojczyznę:

Józef Bogacz – zasłużony działacz Wiciowy, ludowy, przywódca trójki powiatowej „R.O.CH.” – więzień Oświęcimia zamordowany w 1944 roku.
Mieczysław Kiełbasa – żołnierz AK zginął w bitwie pod Jamną w 1944 roku. Jan Moskal – działacz konspiracyjny zamordowany przez Gestapo w Tarnowie 1944 r.
Wojciech Wałaszek – funkcjonariusz Policji Państwowej, zamordowany w Katyniu.

Żołnierze AK NSZ organizacja „Wolność i Niezawisłość”, „Służba Wolnej Polsce”, „Polska Straż Przedwojenna”, „Międzymorze” województwa tarnowskiego. W dowód pamięci i hołdu – koledzy i społeczeństwo Pawęzowa.
Pawęzów, IV 1988 roku.

 

12 października 1997 w kaplicy w Śmignie odsłonięto tablicę pamiątkową. Odsłonięcie tablicy pamiątkowej było symbolicznym podziękowaniem Panu Bogu i Matce Bożej za niepodległość i ocalenie od tragicznych następstw wojny i komunistycznego terroru. Treść zawarta na tablicy poza charakterem dziękczynnym jest przestrogą przed partykularyzmem politycznym, a także każdą formą zniewalania społeczeństwa. Odsłonięcie tablicy jest również hołdem dla tych którzy ten tragiczny okres przeżyli. Treść tablicy jest następująca: „Matko Boża – zwycięska! Dziękujemy Ci za opiekę w latach II wojny światowej w okresie zniewolenia narodowego, za otuchę dla walczących o wolność i więzionych po 1945 roku w więzieniach Tarnowa, Montelupich, Wronek, Rawicza i Fordonu, za to, że chroniłaś w tym czasie nasze rodziny. Zanieś przed tron Boży ofiarę życia i cierpienia poległych i pomordowanych za wolność Ojczyzny i Kościoła.”
28 maja 2000 roku w kaplicy cmentarnej w Nowej Jastrząbce odsłonięto i poświęcono tablicę pamiątkową będącą wyrazem hołdu dla śp. Michała Śliwy zamordowanego 4 stycznia 1949 roku przez funkcjonariusza Urzędu Bezpieczeństwa w Tarnowie za przynależność do WIN. Na tablicy widnieje napis następującej treści:

„Poległ za Ojczyznę Michał Śliwa s. Wojciecha i Zofii Kozioł, ur. 01.08. 1912 roku w Nowej Jastrząbce, członek organizacji „Wolność i Niezawisłość”/WIN/ aresztowany w grudniu 1948 roku zamordowany przez funkcjonariusza UB w dniu 04.01.1949. Boże zbaw Jego duszę.
Koło WIN w Tarnowie, ZWPOS Oddział Tarnów
Tarnów, Anno Domini 2000.”

Znani mieszkańcy

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.

wybitny aktor sceny polskiej, występował również w Poznaniu i w Łodzi, oraz na scenie Teatru Narodowego w Warszawie, „Ateneum”, gdzie pełnił funkcję dyrektora. Występował gościnnie w całej Polsce, a w czasie II wojny światowej więziony w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu /1941/. Jeden z największych aktorów polskich, współtwórca nowoczesnej sztuki aktorskiej, nadawał swoim kreacjom akcenty tragicznej melancholii wyposażając ją w ogromną siłę wyrazu scenicznego. Teatrowi „Ateneum” nadał charakter sceny niezależnej o wysokim poziomie artystycznym i radykalnym od strony społecznej, starając się przyciągnąć do niego publiczność robotniczą. Upamiętniając jego związek z Żukowicami imieniem Stefana Jaracza nazwano ulicę w Lisiej Górze prowadzącą do Starych Żukowic – miejsca narodzin artysty.

urodzony w 1949 roku w Kożlu na OpolszczyĄnie, mieszkaniec Lisiej Góry. Debiutował jako poeta i prozaik w 1976 r. Autor tomów opowiadań: „Samokontrola” /Warszawa 1980/ „Inne opowiadania” / Kraków 1985/ „Wiocha Chodaków” /Warszawa 1986/, ” Czekając na Becketta” / Łódź 1991/, oraz trzech tomów wierszy. Był pisarzem niepokornym, poza wszelkimi układami, jego poezja to krzyk samotności, a jednocześnie świadectwo hardej woli życia wbrew wszystkim i wszystkiemu. Zmarł w Lisiej Górze. Pochowany na miejscowym cmentarzu.

Twórcy nieprofesjonalni:

  • Zofia Nędza: / Kobierzyn/ – publikowała swoje wiersze w „Głosie Lisiej Góry”
  • Maria Breńska: /Breń/ – publikowała swoje wiersze w „Głosie Lisiej Góry”
  • Krystyna Milas – Ostręga: / Nowa Jastrząbka/
  • Wanda Schab: / Lisia Góra / – wydała tomik wierszy pt.: „W moim sercu jest zakątek” / Lisia Góra 1997/
  • Stanisław Latocha – urodzony 29 maja 1948r. w m. Łęki w powiecie brzeskim, zamieszkały we wsi Breń. Pracuje w przedsiębiorstwie budowlanym ” Chemobudowa” w Tarnowie. Pisanie traktuje jako reakcję na stresy, które niesie życie. Należy do Robotniczego Stowarzyszenia Twórców Kultury w Tarnowie. W Brniu postrzegany jest jako zasłużony działacz społeczny z pokaĄnym dorobkiem. W uznaniu zasług był wielokrotnie odznaczany. Jego utwory były wyróżniane w wielu konkursach krajowych i publikowane w prasie.
Skip to content